Η πρωτοβουλία για την ερασιτεχνική ραδιοφωνία αποτελεί έναν φορέα που συστάθηκε με στόχο την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση των ερασιτεχνικών ραδιοφωνικών σταθμών της Ελλάδας.
Στα πλαίσια της συμβολής μας στη δημόσια διαβούλευση για την αδειοδότηση της ψηφιακής ραδιοφωνίας, αιτούμαστε
- τη δημιουργία ξεχωριστής κατηγορίας αδειοδότησης αλλά και τη δέσμευση συχνοτήτων για τους ερασιτεχνικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς της χώρας
- τη δωρεάν ή με συμβολικό ποσό φιλοξενία στον ψηφιακό πάροχο των ραδιοφωνικών σταθμών που λειτουργούν από μη-κερδοσκοπικούς κοινωνικούς και πολιτιστικούς και πολιτικούς φορείς βάσης
- τη θεσμοθέτηση ελάχιστης συμβολικής συνεισφοράς στους συλλογικούς φορείς διαχείρισης δικαιωμάτων μουσικής.
Επιγραμματικά, η αιτιολογία μας βασίζεται στα εξής:
1. Η χορήγηση μη κερδοσκοπικών αδειών και η θέσπιση του κοινωνικού ραδιοφώνου περιλαμβάνονταν στις προεκλογικές εξαγγελίες του κυβερνώντος κόμματος για τη αναμόρφωση των ΜΜΕ, δια στόματος του προέδρου του Αλέξη Τσίπρα και ως μέρος του επισήμως κατατεθειμένου προγράμματος των εκλογών του 2015 (“Πρόγραμμα για τα ΜΜΕ”, παράγραφος 4). Οι μη κερδοσκοπικές άδειες δεν αναμένεται να έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις και κατά συνέπεια δεν εμπίπτουν στην τροποποίηση του προεκλογικού προγράμματος όπως προέκυψε μετά την υπογραφή του μνημονίου στήριξης και τις νέες εκλογές του 2015.
2. Ερασιτεχνικές άδειες ραδιοφώνου προβλέπονταν επίσης και στους δύο προγενέστερους νόμους για τη ρύθμιση του νομικού πλαισίου της ραδιοφωνίας στην Ελλάδα, όπως ο νόμος Βενιζέλου 2328/1995 (Κεφάλαιο Β, άρθρο 6, παράγραφος 9), ο οποίος προέβλεπε τη λειτουργία ερασιτεχνικών ραδιοφωνικών από σωματεία ή αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες, όσο και ο νόμος Ρουσόπουλου 3592/2007 (άρθρο 8, παράγραφος 21), ο οποίος έδινε τη δυνατότητα λειτουργίας μη κερδοσκοπικών ραδιοφωνικών σταθμών σε φορείς όπως τα πανεπιστήμια. Παρότι δύο κυβερνήσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και της Νέας Δημοκρατίας αντίστοιχα, είχαν προβλέψει αναφορά στην ερασιτεχνική ραδιοφωνία, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με το παρόν νομοσχέδιο είναι η πρώτη κυβέρνηση που ιστορικά απαλείφει πλήρως κάθε σχετική αναφορά.
3. Η ερασιτεχνική ραδιοφωνία υπήρξε ιστορικά πρωτοπόρος στην Ελλάδα, πρωτοστατώντας στο κίνημα της ελεύθερης ραδιοφωνίας, που εδραίωσε τις βασικές δημοκρατικές αξίες της πολυφωνίας στο ραδιόφωνο και τα ΜΜΕ, αποτελώντας παράλληλα βασικό πυλώνα διεκδίκησης δικαιωμάτων αλλά και προώθησης εναλλακτικών μη εμπορικών πολιτιστικών αξιών. Υπό την πίεση αντίξοων νομικών και οικονομικών συνθηκών αλλά και λόγω της μη εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας, η θέση της ερασιτεχνικής ραδιοφωνίας έφθινε σημαντικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, χωρίς όμως να εξαλειφθεί.
4. Σε ολόκληρη την Ελλάδα λειτουργούν αυτή τη στιγμή 10 πανεπιστημιακοί ραδιοφωνικοί σταθμοί, 25 ραδιοφωνικοί σταθμοί από συλλόγους, σωματεία και πολιτικά εγχειρήματα, καθώς και περίπου 100 ερασιτέχνες χαμηλής ισχύος στα FM και τα μεσαία κύματα. Παράλληλα υπάρχουν δεκάδες εγχειρήματα κοινωνικών και πολιτιστικών φορέων που λόγω της μη εφαρμογής της νομοθεσίας για διάθεση ερασιτεχνικών συχνοτήτων, δεν έχουν βρει διέξοδο στα ερτζιανά και εκπέμπουν το πρόγραμμά τους μέσω διαδικτύου, καθώς η μπάντα έχει καταληφθεί από ως επί το πλείστον πανομοιότυπους εμπορικούς μουσικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς με ελάχιστη έως μηδενική προσφορά στον πολιτισμό, και την κοινωνία. Τέλος, τα τελευταία δυο χρόνια υπήρξε μάλιστα έντονη δραστηριοποίηση για παραγωγή ραδιοφώνου από μαθητές, στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος. Με την ενδεχόμενη εφαρμογή της προτεινόμενης διαδικασίας αδειοδότησης, το σύνολο των ερασιτεχνικών ραδιοφωνικών σταθμών και εγχειρημάτων αποκλείονται από την πρόσβαση στα ερτζιανά, καθώς αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στη διαδικασία πλειοδοσίας που προβλέπεται.
5. Το ερασιτεχνικό ραδιόφωνο αποτελεί αναγνωρισμένη υπηρεσία σε δεκάδες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που προβλέπουν τη νομική υπόσταση του ραδιοφώνου με διάφορες μορφές. Ιδιαίτερη είναι η πρόβλεψη για τα κοινωνικά ραδιόφωνα τα οποία μάλιστα εκπροσωπούνται από την Ένωση Κοινωνικών Ραδιοφωνικών Σταθμών AMARC με ενεργή συμμετοχή πάνω από 250 φορέων από 23 ευρωπαϊκές χώρες. Τα κοινωνικά ραδιόφωνα απολαμβάνουν πλήθος διευκολύνσεων στην εκπομπή και στους όρους αδειοδότησης, ενσωμάτωση στις ψηφιακές πλατφόρμες και σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα επιδότηση από το τέλος ραδιοτηλεόρασης. Αντίστοιχες προβλέψεις υπάρχουν για φοιτητικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, αλλά και για ερασιτεχνικούς σταθμούς χαμηλής ισχύος. Ο παντελής αποκλεισμός της ερασιτεχνικής ραδιοφωνίας από την αδειοδότηση, θα οδηγήσει την Ελλάδα σε μία μειονεκτική θέση σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά την πρόσβαση των πολιτών ως ενεργών συμμετεχόντων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
6. Η ερασιτεχνική ραδιοφωνία βασίζεται εξ’ ορισμού στην εθελοντική συμμετοχή των παραγωγών που, ανάλογα με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του σταθμού μπορεί να έχουν χαρακτηριστικά που αντανακλούν τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας αλλά και να δίνουν διέξοδο στην καλλιτεχνική έκφραση καλλιτεχνών και πολιτιστικών εγχειρημάτων. Παράλληλα, λόγω της μη μετάδοσης διαφημίσεων και εμπορικού προγράμματος δεν αποτελεί εμπόδιο στην ομαλή λειτουργία της εμπορικής ραδιοφωνίας, αντιθέτως ενισχύει δυναμικά την αλληλεπίδραση και την συμπληρωματική προσφορά μη ανταγωνιστικού προγράμματος στο ραδιοφωνικό φάσμα.
7. Οι συλλογικοί φορείς διαχείρισης δικαιωμάτων της μουσικής αιτούνται υπέρογκα ποσά για την παροχή άδειας αναπαραγωγής μουσικής, χωρίς να κάνουν διάκριση αν η αναπαραγωγή της μουσικής γίνεται από εμπορικό ή ερασιτεχνικό ραδιοφωνικό σταθμό. Θεωρούμε ότι ως αναγνώριση της ιδιαίτερης φύσης των ερασιτεχνικών σταθμών και της μη μετάδοσης διαφημίσεων αλλά και της μη απολαβής κέρδους το τίμημα για τους συλλογικούς φορείς θα πρέπει να οριστεί σε πολύ συμβολικά χαμηλά επίπεδα.
Για τους παραπάνω λόγους προτείνουμε την επαναφορά και τον εμπλουτισμό των διατυπώσεων της προϋπάρχουσας νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων και των προεκλογικών δεσμεύσεων του κυβερνώντος κόμματος (βλ. σημεία 1 και 2 της παραπάνω αιτιολογίας). Ένα προτεινόμενο κείμενο θα μπορούσε να προβλέπει τα εξής:
«Ως διακριτή κατηγορία αδειοδότησης θεωρείται η ερασιτεχνική ραδιοφωνία, η οποία περιλαμβάνει τους ραδιοφωνικούς σταθμούς που δεν μεταδίδουν διαφημιστικό ή οποιασδήποτε φύσης κερδοσκοπικό πρόγραμμα και λειτουργούν σε εθελοντική βάση από μη-κερδοσκοπικούς κοινωνικούς και πολιτιστικούς φορείς. Περιλαμβάνονται τα κοινωνικά ραδιόφωνα, οι φοιτητικοί και οι μαθητικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί κοινωνικών και πολιτιστικών συλλόγων και σωματείων καθώς και πολιτικών εγχειρημάτων βάσης. Για τη λειτουργία των ως άνω ραδιοφωνικών σταθμών δεσμεύεται ένας αριθμός συχνοτήτων, ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή, μετά από απόφαση του Υπουργού και με τη σύμφωνη γνώμη του ΕΣΡ, λαμβάνοντας υπόψιν το τοπικό χάρτη συχνοτήτων, τον πληθυσμό της περιοχής και τον υπάρχοντα αριθμό ενεργών ερασιτεχνικών ραδιοφωνικών εγχειρημάτων στην περιοχή αυτή. Η λειτουργία των ερασιτεχνικών ραδιοφωνικών σταθμών υπόκειται σε χωριστή διαδικασία αδειοδότησης, μετά από αίτηση των εν λόγω φορέων και κατά την οποία οι άδειες χορηγούνται από το ΕΣΡ με βάση την πληρότητα των αιτήσεων, του προβλεπόμενου προγράμματος και της κοινωνικής εκπροσώπησης που επιτυγχάνουν οι αιτούμενοι ραδιοφωνικοί σταθμοί. Για τη αδειοδότηση των ερασιτεχνικών ραδιοφωνικών σταθμών δεν απαιτείται αντίτιμο, ενώ καταβάλουν ελάχιστο συμβολικό ποσό στους συλλογικούς φορείς διαχείρισης δικαιωμάτων μουσικής. Επίσης προβλέπεται η δωρεάν ή με συμβολικό ποσό φιλοξενία των εν λόγω ραδιοφωνικών σταθμών στον ψηφιακό πάροχο».
Πρωτοβουλία για την Ερασιτεχνική Ραδιοφωνία
08/12/2017